Sosyal etkileşimde yetersizlik, otizm belirtilerinin en önemli ve sık görülen biridir. Otizmli çocuklar, yaşıtlarıyla ilgilenmeme, oyun oynamama, normal mimik ve duygusal ifadeleri göstermeme, etkileşim başlatma ve sürdürmede zorluk yaşama gibi sorunlar yaşarlar.
İletişim bozukluğu, otizmli çocukların konuşma yeteneklerinde de zorluk yaşamalarına neden olur. Bu çocuklar, konuşamama, aynı kelimenin sürekli tekrarı (ekolali), konuşan çocuklarla iletişim kurmaya çalışmama gibi belirtiler gösterirler.
Hayali veya sembolik oyunlar oynamama, otizmli çocukların hayal güçlerinde ve sosyal becerilerinde zorluk yaşadıklarını gösterir. Bu çocuklar, hayali oyunlar kurmama, tekrarlayan basit aktiviteler yapma, sürekli aynı rutin hareketleri tekrar etme, bir nesnenin bir parçasına aşırı takıntılı olma, duygusal olarak uyarılamama veya aşırı tepki gibi belirtiler gösterirler.
Diğer otizm belirtileri arasında göz teması ya yoktur yada kısıtlıdır, adı ile seslenince tepki vermezler, aşırı hareketli veya hareketsiz olabilirler, çevreleri ile ilgilenmezler, sarılma ve öpme gibi fiziksel temastan hoşlanmazlar, konuşmada gecikme vardır, insanlarla iletişim yerine cansız varlıklarla ilgilenirler, normal çocuklar gibi hayal kurarak oyun oynamazlar, sürekli aynı oyunları oynarlar, düzen takıntıları vardır, tek başına olmaktan haz alırlar, tekrarlayan hareketleri yaparlar ve normal öğrenme metotlarına duyarsızdırlar.
Otizmin tedavisi yoktur ancak erken teşhis ve erken müdahale ile belirtilerin hafifletilmesi ve çocukların sosyal ve iletişim becerilerinin geliştirilmesi mümkündür. Tedavi yaklaşımları arasında erken müdahale programları, davranışsal terapi, sosyal beceri eğitimi, dil ve iletişim terapisi, duyu bütünleme terapisi, diyet tedavisi ve il
Otizmli bir çocuğun tedavisi multidisipliner bir yaklaşım gerektirir ve tedavi planı her çocuğa özgüdür. Tedaviye mümkün olan en erken yaşta başlamak çok önemlidir ve tedavi süreci uzun vadeli olabilir. Tedavi planı, çocuğun yaşına, semptomlarına, zeka seviyesine ve aileye göre özelleştirilir. Otizmli çocukların tedavisi için aşağıdaki yöntemler kullanılabilir:
-
Davranışsal ve iletişimsel terapiler: Otizmli çocuklara davranışsal ve iletişimsel terapiler uygulanır. Bu terapiler çocuğun sosyal becerilerini, iletişim becerilerini ve öz bakım becerilerini geliştirmeyi amaçlar.
-
Eğitim terapileri: Otizmli çocuklar için özel eğitim programları hazırlanabilir. Bu programlar, çocuğun öğrenme stilini, zeka seviyesini ve özel ihtiyaçlarını dikkate alarak oluşturulur.
-
İlaç tedavisi: Bazı otizmli çocuklar için ilaç tedavisi uygulanabilir. Bu ilaçlar, semptomları hafifletmek için kullanılır.
-
Alternatif tedaviler: Bazı aileler, otizmli çocukları için alternatif tedaviler ararlar. Ancak, bu tedavilerin etkisi bilimsel olarak kanıtlanmamıştır ve mutlaka bir uzman doktorla görüşülmelidir.
Yetişkinlikte otizm, çocukluk döneminden farklıdır. Yetişkin otizmli bireyler, sosyal etkileşimde zorluklar yaşayabilirler, tekrarlayıcı davranışları olabilir ve rutinlere sıkı sıkıya bağlı kalabilirler. Tedavisi yine multidisipliner bir yaklaşımla gerçekleştirilir ve bu bireylerin günlük hayatlarını idare etmelerine ve toplumda daha iyi yer alabilmelerine yardımcı olmayı amaçlar.
Bursa Otizm Merkezi olarak, otizmli bireylerin ve ailelerinin hayatlarına dokunmayı amaçlıyoruz. Özel eğitim programları, terapiler, atölyeler ve danışmanlık hizmetleri sunarak, otizmli bireylerin potansiyellerini keşfetmelerine ve toplumda daha bağımsız bir yaşam sürmelerine yardımcı oluyoruz.
Otizm tanısı konulabilmesi için çocuğun belirtileri en az 6 aydır göstermesi gereklidir. Ebeveynlerin, özellikle çocukların ilk 3 yaşındayken belirtilere dikkat etmesi ve mümkün olan en erken zamanda bir uzmana başvurması önemlidir.
Otizmin tedavisi, bireysel olarak planlanan ve farklı terapi yöntemleri kullanılarak uygulanan bir süreçtir. Otizm tedavisinde erken müdahale, tedaviye cevap verme olasılığını artırmaktadır. Tedavi sürecinde, bireyin ihtiyaçlarına göre farklı terapi yöntemleri kullanılabilmektedir. Otizm tedavisi genellikle aşağıdaki terapi yöntemleri ile yapılmaktadır:
-
Davranışsal terapi: Bu terapi yöntemi, istenmeyen davranışların yerine istenilen davranışların kazandırılması üzerine odaklanır. Davranışsal terapi ile bireyin toplumsal yaşamına uygun davranışlar kazandırılması amaçlanır.
-
Konuşma ve dil terapisi: Bu terapi yöntemi, otizmli bireylerin konuşma ve dil becerilerinin geliştirilmesi üzerine odaklanır. Otizmli bireylerin çoğunda konuşma ve dil becerilerinde zayıflıklar görülebilir.
-
Oyun terapisi: Otizmli bireylerin oyun oynama becerilerinin geliştirilmesine yönelik bir terapi yöntemidir. Bu terapi yöntemi ile bireyin iletişim becerilerinin geliştirilmesi ve duygusal zeka gelişimi hedeflenir.
-
Duyu terapisi: Otizmli bireylerin duyusal uyaranlara karşı aşırı tepki göstermeleri ve/veya duyusal uyaranlara karşı duyarsız olmaları sık görülen bir durumdur. Duyu terapisi ile bireyin duyusal uyaranlara uygun şekilde tepki vermesi sağlanmaya çalışılır.
-
Ergoterapi: Otizmli bireylerin günlük yaşamlarında işlevselliklerini artırmaya yönelik bir terapi yöntemidir. Bu terapi yöntemi ile bireyin bağımsız yaşama becerileri geliştirilir.
Yetişkinlikte otizm belirtileri ise, genellikle çocukluk döneminden farklılık göstermektedir. Yetişkin otizmli bireylerde, sosyal etkileşim sorunları, tekrarlayan davranışlar ve ilgi alanları, duyusal uyaranlara karşı duyarlılık gibi belirtiler görülebilir.
Otizm spektrum bozukluğu, farklı seviyelerde görülebilen bir nöro-gelişimsel bozukluktur ve her bireyde farklı belirtiler gösterebilir. Bu nedenle, birçok farklı belirti bulunabilir. Bununla birlikte, aşağıdaki belirtiler otizmi olan çocuklarda yaygın olarak görülebilir:
-
Sosyal etkileşimde güçlük: Otizmi olan çocuklar, genellikle göz teması kurmada zorlanır, normal mimik ve duygusal ifadeleri göstermekte zorlanır, normal diyalog kurma becerisine sahip değildir ve genellikle ilgi alanlarına odaklanırlar.
-
İletişim problemleri: Otizmi olan çocuklar, normal konuşma becerilerini geliştirmede zorlanabilirler. Konuşma ve dil becerileri gecikebilir veya hiç gelişmeyebilir. Bazı çocuklar aynı kelime veya ifadeyi tekrar ederken, bazıları da hiç konuşmazlar.
-
Rutinler ve tekrarlar: Otizmi olan çocuklar, rutinleri takip etme konusunda inatçı olabilirler. Herhangi bir değişiklik veya beklenmedik olay, kaygıya neden olabilir ve duygusal tepkiler vermesine yol açabilir.
-
Sınırlı ilgi ve aktiviteler: Otizmi olan çocuklar, genellikle sınırlı ilgi alanlarına sahiptirler. Özellikle, matematik, müzik, sanat, bilgisayarlar veya belirli bir konu hakkında yoğun ilgi gösterirler.
-
Duyu hassasiyeti: Otizmi olan çocuklar, bazı seslere veya dokunmaya karşı aşırı hassas olabilirler. Belirli yiyeceklere veya kokulara da karşı duyarlı olabilirler.
Otizmin tedavisi, erken müdahale ile başlar ve bireysel ihtiyaçlara göre planlanır. Tedavi, genellikle bir ekip yaklaşımı kullanarak, terapi, eğitim ve ilaçlar gibi farklı yöntemlerin bir kombinasyonunu içerir. Tedavi, genellikle ömür boyu devam eder ve düzenli takip gerektirir.
Sonuç olarak, otizm, farklı belirtiler gösteren bir nöro-gelişimsel bozukluktur. Erken teşhis ve müdahale, otizmi olan çocukların ve ailelerinin yaşam kalitesini artırabilir ve bireysel ihtiyaçlara göre planlanan tedavilerle, çocukların sosyal, iletişimsel ve öğrenme becerilerini geliştirmelerine yardımcı olabilir.
Yetişkinlerde Otizm Belirtileri Nelerdir?
Otizm, genellikle çocukluk çağında tanı konan bir rahatsızlık olsa da, yetişkinlik döneminde de belirtiler gösterebilir. Ancak yetişkinlerde otizm belirtileri, çocukluk çağındaki belirtilerden farklılık gösterebilir. Bazı yetişkinlerde otizm belirtileri, hayatları boyunca fark edilmezken, bazıları için ise ciddi sosyal, iletişimsel ve duyusal sorunlara neden olabilir.
Yetişkinlerde otizm belirtileri şu şekilde sıralanabilir:
-
Sosyal etkileşimde zorluk: Yetişkinlerde otizmli kişiler, diğer insanlarla sosyal etkileşim kurmakta zorlanabilir. İnsanların yüzlerine bakmakta güçlük çekebilirler, göz teması kurmakta zorlanabilirler ve duygusal ifadeleri anlamakta zorluk yaşayabilirler.
-
İletişim bozukluğu: Otizmli yetişkinler, konuşmalarında sıradışı kalıplar kullanabilirler ve bazı durumlarda dilin söz diziminde hatalar yapabilirler. Konuşmalarında aşırı detaylara girerler, işaret parmaklarıyla hareketler yaparlar ve sıradışı bir ses tonu kullanırlar. Bununla birlikte, bazı otizmli yetişkinler konuşmada zorlanırken, bazıları da normalden daha fazla konuşabilirler.
-
Sınırlı ilgi alanları: Otizmli yetişkinler, sınırlı ilgi alanlarına sahip olabilirler ve bu ilgi alanlarına aşırı derecede odaklanabilirler. Örneğin, müzik, matematik veya bilgisayarlar gibi konulara karşı büyük bir ilgi duyabilirler. Bu ilgi alanları, diğer insanlarla ilişkilerinde sorunlara neden olabilir.
-
Tekrarlayan davranışlar: Otizmli yetişkinler, bazı hareketleri sürekli tekrar edebilirler. Örneğin, ellerini çırpmak, ayaklarını sallamak, kendilerine vurmak veya kendilerini sallamak gibi. Bu davranışlar, diğer insanlarla etkileşimlerinde sorunlara neden olabilir.
-
Duyusal duyarlılık: Otizmli yetişkinler, bazı duyulara karşı aşırı hassasiyet gösterebilirler. Örneğin, yüksek seslere, parlak ışıklara veya belirli koku ve dokulara karşı hassasiyet gösterebilirler. Bu duyusal duyarlılık, onların günlük yaşamlarında bazı sorunlara neden olabilir.